School vlak na de oorlog 1945
In 1955 werd de lagere school aan de Schoolstraat (gebouwd in 1886) afgekeurd. Hoewel het gebouw niet afgeschreven was, voldeeed het niet meer aan de eisen die aan een school mochten worden gesteld. Op 17 mei 1962 werd de nieuwe school aan de Burg. Geerlingstraat officieel geopend. Ondertussen had het gemeentebestuur niet stil gezeten. De afkeuring van de oude school was een uitgelezen kans om het oude schoolgebouw om te bouwen tot dorpshuis. Met dit plan herhaalde de geschiedenis zich. De eerste school die ten zuiden van de kerk stond werd in de twintiger jaren verbouwd tot Volksgebouw. In maart 1962 werd de Stichting Dorpscentrum opgericht. Voorzitter van de stichting werd dierenarts S.E.Offeringa en secretaris burgemeester K.Dijkema. Daarnaast was er een ‘penningmeester’ die administrateur genoemd werd. Tot in de tachtiger jaren werd de functie van administrateur uitgeoefend door een gemeenteambtenaar. Hiermee is aangegeven dat de rol van de gemeente bij het Dorpscentrum-gebeuren groot was. De start van de verbouw tot dorpshuis ging maar moeizaam. De kosten werden geraamd op fl 94000.- , maar er zou een jaarlijks exploitatietekort blijven van fl 5000.-. Gedeputeerde Staten keurde het plan dan ook af. GS adviseerde contact op te nemen met de Plancommissie Groningen. In januari 1963 kwam er goedkeuring van GS. Maar hiermee stond het bouwlicht nog steeds niet op groen, want de rijksgoedkeuring kon nog roet in het eten gooien. Burgemeester K. Dijkema en W.J. Vuursteen van Stichting Noord-Groningen reisden naar het Ministerie van Bouwnijverheid in Den Haag om goedkeuring te bewerkstelligen. In september 1963 kwam de goedkeuring. Door de vele wijzigingen in de plannen kwamen de uiteindelijke bouwkosten uit op ruim fl 212.000.-. Om het financieel rond te breien moest de stichting een lening afsluiten van fl 52.000.-. De lening werd verstrekt door de gemeente. Een bijzonder aspect was de gentlemans agreement die gesloten werd met de Usquerder horecabedrijven. Het Dorpscentrum mocht niet concurrerend zijn m.a.w. er mochten geen horeca-activiteiten ontplooid worden.
De verbouw
Het is nu nog moeilijk voor te stellen hoe het eerste Dorpscentrum er uit zag. In grote lijnen bleef de vorm van de oude school behouden. Op de zuidzijde van het plein kwam een uitbouw met entree/hal, keukentje en bibliotheek. De rechter gang van de oude school bleef behouden. Rechts van deze gang werd een toneelzaal gerealiseerd. Achter deze zaal kwam een toiletgroep en daarachter een zaaltje die voor meerdere doeleinden zou worden gebuikt: o.a. vergaderzaal, handenarbeidlokaal voor de school en peuterspeelzaal. Links van de gang kwam de sportzaal met toestelberging en kleedkamers. Naast gebruik van deze sportaccomodatie door sportverenigingen maakte ook de lagere school dagelijks gebruik van de sportzaal. De stichting werd bestuurd door een dagelijks bestuur en een algemeen bestuur. In 1964 waren in Usquert een vijftigtalverenigingen actief die allen een vertegenwoordiger in het algemeen bestuur konden afvaardigen. Het bestuur had als voornaamste taken het gebouw goed te onderhouden en te proberen de financiën op orde te houden. Deze twee taken bepaalden voor een groot deel de agenda van de vergaderingen. Regelmatig moesten de huren verhoogd worden. Het gebouw werd schoongehouden door een beheerder/ster. Voor deze schoonmaak moest er jaarlijks een behoorlijk bedrag op de begroting geplaatst worden. Toen een beheerder er mee stopte werd het beheer aangeboden aan een caféhouder uit het dorp. Dit zou de kosten aanmerkelijk drukken. Het werd geen succes en snel werd er weer een beheerder aangesteld.
De eerste verbouw
Door jaarlijkse tekorten bleef het onderhoud van het gebouw achter. Daarnaast kwamen er eisen van gebruikers. Met name de sportzaal werd als matig ervaren. Dus werden er plannen gesmeed om het Dorpscentrum te verbouwen. In samenwerking met de gemeente werd in 1983 een eerste schets gemaakt. Natuurlijk liep alles niet op rolletjes. Subsidieverstrekkers eisten een bijdrage van de bevolking. Eerst was dit bedrag begroot op fl 15.000.-, maar drie maanden later werd dit al opgeschroefd naar fl 25.000.-. De Provinciale Planologische Dienst maakte daarnaast uit stedebouwkundig oogpunt bezwaar. Het uiterlijk van het gebouw zou dan ook drastisch veranderen. Na veel zelfwerkzaamheid en het overwinnen van allerlei hobbels vond de heropening plaats op zaterdag 23 maart 1985. De verbouw had een jaar in beslag genomen. De grote verbouwing vond plaats door vergroting en verdieping van de sportzaal. De zaal werd een kwartslag gedraaid. Hierdoor verdween de hoofdingang van het gebouw naar de zuidzijde. Op het eind van deze ingang kwam de keuken en cv-berging centraal in het gebouw te liggen. Achter de sportzaal kwam een ruimte waar de dorpskrant gedrukt kon worden.
In 1990 werd de gemeente Usquert met omliggende gemeenten samengevoegd tot de gemeente Eemsmond. Omdat de nieuwe gemeente harmonisatie wenste van dorpshuisondersteuning kreeg het stichtingsbestuur een uitnodiging om hierover te komen praten. Het was de bedoeling dat het dorpshuis horeca-activiteiten moest ontplooien om van de tekorten af te komen. Na uitleg van het bestuur dat concurrentie met de horeca volgens de afspraken van 1963 niet acceptabel waren, bleef het gesprek zonder gevolgen. In de negentiger jaren nam het aantal verenigingen dat een zitting nam in het algemeen bestuur af . In 1992 waren het er nog vijfentwintig. In 1999 waren het er nog dertien.
In 1998 kreeg de grote zaal een grote opknapbeurt. Ook de gangen werden in de kerstvakantie verbeterd. Ruim twintig vrijwilligers staken de handen uit de mouwen. Als dank trad visserskoor Zielrietzangers (huurder van de grote zaal) voor de vrijwilligers op. De kosten van de dankbetuiging namen de zangers eveneens voor hun rekening. Eind negentiger jaren werden er eisen gesteld aan de optredens door de brandweer. In 1999 kwam er nieuw meubilair in de grote zaal: 20 tafels en 100 stoelen. Het meubilair bleek van slechte kwaliteit te zijn en werden door de leverancier een jaar later vervangen.
2000
Tijdens de millenniumwisseling speelde het Dorpscentrum een belangrijke rol. Vereniging 2000, de organisator van het millenniumfeest, kreeg het voorelkaar dat het deel van de Raadhuisstraat achter het Dorpscentrum werd afgesloten. De struiken aan de andere kant van de weg werd weggesnoeid en het hek verwijderd. Tussen de feesttent op het voetbalveld en het Dorpscentrum werd een sluis (van steigermateriaal en zeildoek) gebouwd. In het Dorpscentrum kon de jeugd zich vermaken en de feestgangers konden in het gebouw gebruik maken van de toiletten. Om twaalf uur precies luidden kanonsschoten de nieuwe eeuw in.
De tweede verbouw
Vanaf begin 2000 werd er voortdurend gedacht aan een nieuwe verbouwing. Het onderhoud bleef een zorgenkind, de energiekosten waren hoog en de bibliotheek wenste uitbreiding. In het dorp werden plannen ontwikkeld voor een seniorencomplex(Blieder Wieder). Zou het een mogelijkheid zijn om daar bij aan te sluiten en een nieuw complex te bouwen? Er werd een werkgroep in het leven geroepen met vertegenwoordigers van Blieder Wieder, Stichting Dorpscentrum en de basisschool. In 2004 werd het grote plan afgeblazen omdat het te duur zou worden. Stichting Dorpscentrum opteerde vanaf dat moment op groot onderhoud van het dorpshuis. De gemeente schrok van de kosten en vroeg zich af of vernieuwbouw niet veel beter zou zijn. Maar vernieuwbouw werd veel te duur. De gemeente reserveerde derhalve € 250.000.- voor onderhoud. De Stichting ging op zoek naar sponsoren en via een extern bureau kwam al snel € 33.000.- aan sponsorgeld binnen. In 2005 en 2006 werd gekeken of Woningstichting De Delthe iets voor het Dorpscentrum kon betekenen. Dit bleek uiteindelijk niet het geval.
In deze periode kwamen er steeds meer eisen rondom het gebouw. Een gebruiksvergunning werd het dorpshuis niet verleend. De situatie werd gedoogd. In januari 2006 werd een cursus barmedewerker gegeven. In de zomer 2008 kon bekend worden gemaakt dat er een beter en groter Dorpscentrum zou worden gebouwd voor ca. 1 miljoen euro. Het bestuur van Stichting Dorpscentrum Usquert kon toen samen met de architect en een beleidsambtenaar van de gemeente Eemsmond beginnen aan het ontwerp voor de vernieuwbouw van het Dorpscentrum. Het ging allemaal niet zo vlot en gemakkelijk met het overleg en het uiteindelijk ontwerp. Toen het ontwerp klaar was, kwam de vraag van de gemeente naar een extra ruimte voor de jeugdsoos. Hiervoor werd een ruimte onder het gebouw ontworpen. Daarna kwam een moeilijk overleg met de buren over het bouwen op de erfafscheiding en toen dat was opgelost kwam de schoonheidscommissie met extra eisen. Deze wilde puntdakjes op de gedeelten van het platte dak aangebracht hebben.
In de zomer van 2012 was het dan eindelijk zover dat de bouw aanbesteed kon worden en na de bouwvakantie kon met de bouw worden begonnen. Toen de aannemer met de fundering bezig was, kwam men er achter dat de gemeente Eemsmond geen extra geld zou willen bijleggen voor het meerwerk als gevolg van de eisen van o.a. de schoonheidscommissie. Naar aanleiding hiervan stapte het bestuur van het Dorpscentrum op 1 december 2012 op. Alleen het nieuwe bestuurslid, Piet Smit, bleef nog over en meldde: “ik heb geen verstand van bouwen en kan ook niet anders dan mijn functie neerleggen”. Op dat moment had de voorzitter van de Vereniging voor Dorpsbelangen Usquert zich er ook al enige tijd mee bemoeid en verzocht Piet Smit om aan te blijven. De Vereniging voor Dorpsbelangen Usquert zorgde voor verdere hulp en aanvullende bestuursleden om de bouw te realiseren. Nadat het ontwerp en bestek van de vernieuwbouw dusdanig waren aangepast zodat ze binnen de begroting kwamen, zei de gemeente Eemsmond: “we gaan zo niet verder, we willen er eerst een bouwadviesbedrijf bij hebben”. Uiteindelijk werd gekozen voor ABC-Management Groep. Deze nam de coördinatie over en inventariseerde het gebruik van het Dorpshuis en samen met het nieuwe bestuur en de architect kwam er en nieuw ontwerp en zo kon de aannemer verder met de bouw. Voor de financiering van de inrichting werden diverse acties gehouden. Tijdens de bouw haakte de bibliotheek als huurder van een grote ruimte af, waardoor er minder huuropbrengst zou zijn.
Na de zomer van 2014 kon het nieuwe Dorpshuis en Sporthal in gebruik worden genomen, echter nu zonder beheerder-schoonmaker. Voor een sluitende exploitatie was het niet mogelijk om een beheerder in dienst te hebben en zou dit door een grote groep vrijwilligers gedaan worden. Op deze manier kon er ook geld worden gereserveerd voor het nodige onderhoud, waarvoor een onderhoudsplan werd gemaakt.
Toen men dacht dat alles klaar was, bleek dat het nieuwe bestuur onwetend een procedurefout had gemaakt met het afhandelen van de subsidieaanvragen zodat er, ook na enige bezwaarschriften, in 2018 nog weer een deel van het subsidiegeld terugbetaald moest worden. Het enige overgebleven bestuurslid van voor de verbouwing, Piet Smit, trad in november 2018 af, omdat hij verhuisde, Gelukkig werd er een nieuwe voorzitter, secretaris en penningmeester gevonden zodat er weer een voltallig bestuur was van 5 personen. Tijdens de afscheidsreceptie van Piet Smit werd hij voor zijn vele werkzaamheden bedankt door het pad, welke naast het Dorpshuis ligt, naar hem te vernoemen. Het “Piet Smit pad”. Bij de vernieuwbouw van 2014 was het gebouw en inrichting nogal steriel gehouden, hetgeen geen gezelligheid uitstraalde. In september 2019 werd het plan opgevat om het Dorpshuis een metamorfose te geven om het geheel aantrekkelijker, gezelliger en uitnodigender te maken.” Hiervoor werd een styliste, Heleen Wegter, in de arm genomen die hiervoor het plan maakte. Samen met de metamorfosegroep werden de uiteindelijke kleuren bepaald. De zalen van het Dorpshuis werden al aangeduid met een kleur en deze kleuren werden dan ook gebruikt om elke zaal zijn specifieke kleur te geven. In oktober werd er, met behulp van heel veel vrijwilligers, begonnen met het sauzen van alle wanden van de gangen en de zalen. In maart 2020 werden er nieuwe tafels en stoelen aangeschaft omdat de oude stoelen steeds meer gebreken begonnen te vertonen. Wij kregen hiervoor een subsidie van Loket Leefbaarheid. De metamorfose vorderde gestaag maar helaas gooide de Covid-19 uitbraak, halverwege maart 2020, roet in het eten en kwam alles op een laag pitje te staan. Maar ruim een jaar later werd de metamofose, met dank aan alle vrijwilligers, afgerond en hebben wij nu een Dorpshuis die er zijn mag.
Met dank aan:
Jan Zuidema
Voorzitter Piet Smit tijdens de heropening van het Dorpshuis op 20 September 2014